Πέμπτη 12 Αυγούστου 2010

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ

ΗΡΟΔΟΤΟΣ ( ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ , ΙΣΤΟΡΙΑ , ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ) Κατασκευαστής : Ινστιτούτο Επεξεργασίας ΛόγουΟι στόχοι του εκπαιδευτικού λογισμικού Διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, πολιτισμού και ιστορίας με βάση τα κείμενα του Ηροδότου (συντομογραφία ΗΡΟΔΟΤΟΣ) μπορούν να συνοψιστούν στους ακόλουθους: κατανόηση της ιστορικής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας, μεγαλύτερη κινητοποίηση των μαθητών απέναντι στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών, εξάσκηση στην εκπόνηση γραπτών εργασιών και στην χρήση δικτύου, ανάπτυξη της διερευνητικής μάθησης, εξοικείωση των μαθητών με νέους τρόπους οργάνωσης της γνώσης, εισαγωγή πολιτιστικής διάστασης στη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, έμφαση στη διαθεματική προσέγγιση της διδασκαλίας αρχαίων κειμένων και υποβοήθηση των καθηγητών στην διδασκαλία και την παρακολούθηση της επίδοσης και της προόδου των μαθητών.
Με βάση τους παραπάνω στόχους, οι μαθητές ταξιδεύουν μέσα στον χώρο και τον χρόνο, πάνω σε έναν χάρτη που αποτυπώνει τα ταξίδια του Ηροδότου. Η προσέγγιση της διδασκαλίας είναι κειμενοκεντρική. Το αρχαίο κείμενο, πλήρως σχολιασμένο ως προς τα λεξιλογικά του στοιχεία, συνοδεύεται από μια απόδοση στα νέα ελληνικά. Για τον μαθητή υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης των δύο κειμένων με εισαγωγή της τεχνικής των παραλλήλων στοιχισμένων κειμένων. Κάθε κείμενο συνοδεύεται από σύντομες γραμματικοσυντακτικές, λεξιλογικές και ετυμολογικές παρατηρήσεις, καθώς και από ασκήσεις που υπό μορφή παιχνιδιού υποβοηθούν την εμπέδωση της διδασκόμενης ύλης.
Η πρωτοτυπία του λογισμικού εστιάζεται στην υλοποίηση ενός παραθύρου στον κόσμο του Ηροδότου, μέσα στο οποίο περιλαμβάνονται πολλά στοιχεία διαθεματικής προσέγγισης. Εδώ ο μαθητής βρίσκει συγκεντρωμένο εικαστικό υλικό από της αρχαιότητα (από αρχαιολογικούς χώρους, αγγεία και άλλα ευρήματα) που σχετίζονται θεματικά με το κείμενο που εξετάζει κάθε φορά. Υπάρχουν επίσης έργα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας και ευρωπαϊκής ζωγραφικής που τονίζουν την επίδραση που άσκησε και ασκεί ακόμα και σήμερα ο Ηρόδοτος στον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν δικό τους υλικό, με τη μορφή συνθετικών εργασιών πάνω στα θέματα που προτείνονται από το πρόγραμμα, αλλά και να επεκτείνουν το πρόγραμμα εισάγοντας τα δικά τους επεισόδια στο ταξίδι του Ηροδότου. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιούν βιβλιοθήκες-τράπεζες υλικού που παρέχει το λογισμικό ή ανατρέχουν στη βιβλιογραφία που επίσης τους προσφέρεται και κάνουν χρήση του τοπικού σχολικού δικτύου, αλλά και του διαδικτύου (Internet). Τα αποτελέσματα των εργασιών τους μπορούν να διατεθούν στον δικό τους κόμβο στο διαδίκτυο
ΚΑΣΤΑΛΙΑ
( ΙΣΤΟΡΙΑ , ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ )

Η ΚΑΣΤΑΛΙΑ είναι ένα μαθησιακό περιβάλλον διαλογικών πολυμέσων, υποστηριζόμενο από υπολογιστές και δίκτυο, για τη διερευνητική μελέτη της ιστορίας και της τέχνης με τη χρήση των ιστορικών πηγών.
Το λογισμικό διαθέτει στον μαθητή ιστορικές πηγές ως πληροφοριακό υλικό και σειρά εργαλείων (βιβλιοθήκες έρευνας οργανωμένες σε βάση δεδομένων, εικονικό μουσείο, χάρτες, ευρετήρια) για την επεξεργασία των πηγών. Διαθέτει επίσης χώρο εργασίας μέσα στον οποίο μπορούν να μελετηθούν επιλεγμένες θεματικές ενότητες του γνωστικού αντικειμένου. Οι άξονες για τον προσανατολισμό της μελέτης είναι τα σενάρια, που επιτρέπουν να φωτισθούν διάφορες όψεις των θεματικών ενοτήτων (μείζονα σενάρια), αλλά και οι δραστηριότητες και οι εργασίες που περιέχονται στα σενάρια. Παρέχονται ακόμη δυνατότητες εμπλουτισμού του λογισμικού με νέες θεματικές ενότητες - σενάρια - δραστηριότητες και αντίστοιχο υλικό ιστορικών πηγών, όπως επίσης και δυνατότητα χρήσης δικτύου για επικοινωνία με μαθητές και καθηγητές του ίδιου ή άλλων σχολείων για συλλογική αντιμετώπιση και εκτέλεση εργασιών.
Για τη μελέτη του αρχαϊκού κόσμου το διδακτικό υλικό αναφέρεται στις παρακάτω θεματικές ενότητες:
α) Αρχαϊκή Κόρινθος - εμπορική Πόλη-Κράτος της Μεσογείου
β) Αρχαϊκή Αθήνα - η θεμελίωση δημοκρατικών θεσμών
γ) Η τέχνη της αρχαϊκής Κορίνθου και της αρχαϊκής Αθήνας
Για τη μελέτη κάθε θεματικής ενότητας έχουν αναπτυχθεί σενάρια βαθμιαία αυξανόμενης πολυπλοκότητας. Τα σενάρια ανά θεματική ενότητα είναι:
Αρχαϊκή Κόρινθος - εμπορική Πόλη-Κράτος της Μεσογείου
α) Γεωγραφικός χώρος της πρώιμης αρχαϊκής Κορίνθου (τέλος 8ου αι. π.Χ. - αρχές 7ου αι. π.Χ.)
β) Πρώιμη αρχαϊκή κοινωνία της Κορίνθου (τέλος 8ου αι. π.Χ - αρχές 7ου αι. π.Χ.)
γ) Ανάπτυξη της πόλης-κράτους
Αρχαϊκή Αθήνα - η θεμελίωση δημοκρατικών θεσμών
α) Η Αττική χώρα και κοινωνία κατά την πρώιμη Aρχαϊκή φάση (αρχές 7ου αι. π.Χ.)
β) Από τα φυλετικά κράτη στην πόλη-κράτος
γ) Αναζήτηση της ευνομίας (τέλος 7ου- 6ος π.Χ αιώνας)
δ) Η κατάκτηση της ισονομίας
Η τέχνη της αρχαϊκής Κορίνθου και της αρχαϊκής Αθήνας
α) Η τέχνη της αρχαϊκής Κορίνθου - καινοτομίες και ανατολικές επιδράσεις
β) Η τέχνη της αρχαϊκής Αθήνας - ανάδειξη του ατόμου
Ο καθηγητής μπορεί να επιλέξει για τη θεματική ενότητα που θα διαπραγματευτούν οι μαθητές του σενάριο, δραστηριότητα και τις αντίστοιχες σ΄ αυτήν εργασίες που του παρέχει το λογισμικό και αναθέτει στους μαθητές είτε ατομικά είτε σε μικρές ομάδες την εκτέλεσή τους με τη χρήση των ιστορικών πηγών. Το λογισμικό παρέχει επίσης στον καθηγητή τη δυνατότητα να δημιουργεί και δικά του σενάρια και να τα εντάσσει σ' αυτό.
Ο μαθητής μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία που του παρέχει το λογισμικό και να καταγράψει τα συμπεράσματά του στο φύλλο εργασίας.
ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΙΣΤΟΡΙΑ )
Κατασκευαστής : Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Π.Ι.

Το λογισμικό προτείνει μία σειρά δραστηριοτήτων που σκοπό έχουν να προάγουν την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία, τη διερευνητική μάθηση και τη διασχολική επικοινωνία. O μαθητής στο ρόλο του αρχαιολόγου-ερευνητή διενεργεί πλασματικές ανασκαφές σε αρχαιολογικούς χώρους της επιλογής του και προσπαθεί να ερμηνεύσει τα ευρήματα που ανακαλύπτει αναπλάθοντας βήμα βήμα τη ζωή της Μυκηναϊκής εποχής. Στη διάθεση του έχει εργαλεία διαχείρισης ευρημάτων, χάρτες και πληθώρα συνοδευτικού υλικού σε μορφή κειμένων, φωτογραφιών και συνδέσμων σε τοποθεσίες του internet για επίσκεψη σε μουσεία. Επίσης, μπορεί να δημιουργήσει δικά του αντικείμενα /δεδομένα σε μορφή σημειώσεων πάνω σε ευρήματα ή σε ανασκαφικές περιοχές και να τ' ανταλλάξει με μαθητές άλλων σχολείων.
Ο μαθητής καλείται «ν' ανασκάψει» έναν αρχαιολογικό χώρο χρησιμοποιώντας τα παρεχόμενα εργαλεία, να αναγνωρίσει τα χαρακτηριστικά των ευρημάτων, να συνθέσει πληροφορίες και να εξάγει συμπεράσματα. Συγκεκριμένα ο χρήστης μπορεί:
α) Να επιλέξει μια γεωγραφική περιοχή μέσω του αντίστοιχου εργαλείου του χάρτη.
β) Να παρατηρήσει τον αρχαιολογικό χώρο που εξετάζει από διάφορες οπτικές γωνίες.
γ) Να «ανασκάψει» μια περιοχή (χρησιμοποιώντας πάλι το κατάλληλο εργαλείο στον χάρτη), για να φέρει στην επιφάνεια Α.Ε. της περιοχής.
δ) Να διατυπώσει υποθέσεις βασιζόμενος στα χαρακτηριστικά του Α.Ε. και να τις επαληθεύσει συγκρίνοντας με τα πορίσματα των αρχαιολόγων.
ε) Να κάνει συνδυαστικές ερωτήσεις ως προς τα διάφορα χαρακτηριστικά (είδος, υλικό, διάκοσμο, κλπ) ενός Α.Ε..
στ) Να προσθέσει στο χάρτη τις προσωπικές τους σημειώσεις σε συγκεκριμένες περιοχές (γεωγραφικές ή αρχαιολογικές).
Για την υλοποίηση του μαθήματος ακολουθείται το εξής σενάριο:
α) Ο χρήστης επιχειρεί μια αναδρομική ανασκαφή στους αρχαιολογικούς χώρους, όπου έχουν εντοπιστεί κατάλοιπα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.
β) Επιλέγει την ευρύτερη αρχαιολογική περιοχή που επιθυμεί να εξερευνήσει (π.χ. Μυκήνες, Πύλος, Ορχομενός).
γ) Ορίζει μια περιοχή ανασκαφής (π.χ. ταφικός περίβολος Α Μυκηνών, ανάκτορο Μυκηνών).
δ) Αρχίζει την ανασκαφή και εντοπίζει ένα Α.Ε.
ε) Εμφανίζεται η εικόνα του Α.Ε.
στ) Παρατηρεί το Α.Ε. και το περιγράφει με βάση τα χαρακτηριστικά του.
ζ) Συγκρίνει την περιγραφή του με την περιγραφή του αρχαιολόγου.
η) Στη συνέχεια μπορεί να εμβαθύνει στη μελέτη του Α.Ε. που εξετάζει ανατρέχοντας στις ενότητες ερμηνεία, πληροφορίες και τόπο φύλαξης, να παραμείνει στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο και να αναζητήσει και άλλα Α.Ε., να επιλέξει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του Α.Ε. και να βρει τα Α.Ε. που τα συγκεντρώνουν στον ίδιο ή σε άλλο αρχαιολογικό χώρο, να πάει σε άλλο αρχαιολογικό χώρο και να αναζητήσει Α.Ε. ή να μελετήσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τους.
θ) Βλέπει συγκεντρωμένα τα Α.Ε. που έχει εντοπίσει με τα χαρακτηριστικά τους που έχει μελετήσει
ΤΟ 1821 ΕΝ ΠΛΩ ( ΙΣΤΟΡΙΑ)Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού εργαλείου εκτείνεται από την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και την Τουρκοκρατία μέχρι τα χρόνια του Όθωνα και τα πρώτα βήματα του νέου Ελληνικού κράτους. Επίσης εκτείνεται σε σημαντικά γεγονότα-κλειδιά στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο, ώστε να δοθεί μία πιο ολοκληρωμένη διάσταση στα διαδραματιζόμενα στον Ελληνικό χώρο. Το προϊόν περιλαμβάνει ακόμα πολλά στοιχεία περί ναυσιπλοίας γενικότερα αλλά και περί της κοινωνικής ζωής στον Ελληνικό, και κύρια στο νησιωτικό χώρο. Η ναυσιπλοία χρησιμοποιείται ως μονοπάτι σύνδεσης των ιστορικών γεγονότων μεταξύ τους και με την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής, ενώ αποτελεί και διαχρονικά ένα σημαντικό αυτόνομο γνωστικό τομέα για τον Ελληνικό χώρο.
Η τεχνική προσέγγιση που επελέγη ήταν η χρήση καθιερωμένων στην αγορά εργαλείων. Δόθηκε έμφαση στην καλύτερη δυνατή προετοιμασία του λογισμικού από ιστορική, παιδαγωγική και επικοινωνιακή άποψη, καθώς και στη δημιουργία ενός απλού και εύχρηστου προϊόντος, ώστε να μην υπερισχύσει η ταυτότητα του μέσου επί του περιεχομένου.
Η παιδαγωγική προσέγγιση παρουσίασης του υλικού είναι η εμφάνιση γεγονότων και κοινωνικών οικονομικών συνθηκών με τρόπο που να τονίζει την αλληλοσύνδεσή τους αλλά με ανοιχτή ιεράρχηση των γεγονότων, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος του δασκάλου για τον οποίο το προϊόν αποτελεί εργαλείο και όχι ανταγωνιστική οντότητα. Ενθαρρύνεται η ελεύθερη χρήση του εργαλείου από τους μαθητές αυτόνομα και γίνεται προσπάθεια ζωντανής παρουσίασης των γεγονότων, με στόχο να βοηθηθεί η μαθησιακή διαδικασία να ενσωματωθεί στους χρόνους διασκέδασης και αντίστροφα.
Ο κύριος στόχος του προϊόντος είναι να παράσχει ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που, μέσα από τον πλούτο της παρουσίασης, να κινητοποιήσει τη μαθησιακή έφεση των μαθητών και να γεφυρώσει ένα συχνά παρατηρούμενο κενό ανάμεσα στη φυσική τάση των παιδιών για μάθηση και τη συχνά παρατηρούμενη αντίδραση στους σειριακούς τρόπους διδασκαλίας (είτε στην παράδοση του μαθήματος είτε στην παρακολούθηση της ύλης από το σχολικό βιβλίο).
Το προτεινόμενο λογισμικό σχεδιάσθηκε ώστε να επιτελεί τη τριπλή λειτουργία του βοηθήματος διδασκαλίας, του εργαλείου ενεργού πρόσληψης μάθησης και του εξωσχολικού μέσου παροχής γνώσης. Με αυτόν τον τρόπο, επιδιώκεται να διαπεράσει το συνήθη διαχωρισμό σχολικής ύλης εξωσχολικής ασχολίας, ο οποίος είναι συχνότατα επιζήμιος για τη διατήρηση του ενδιαφέροντος των μαθητών πάνω σε γνωστικά αντικείμενα έξω από τα πλαίσια της θεσμοποιημένης εκπαίδευσης.
H αρχική σύλληψη του '21 εν πλω βασίζεται στην ιδέα της διδακτικής παρουσίασης του Eλληνικού αγώνα της ανεξαρτησίας του 1821, μέσα από τον ευρηματικό τρόπο της περιήγησης στη νησιώτικη Eλλάδα και τα πλοία της στις παραμονές και στη διάρκεια του αγώνα. Tο γνωστικό αντικείμενο είναι ο αγώνας του 21, βασισμένος στην ύλη της Γ΄ Γυμνασίου και παρά τον ειδικό του τίτλο που αναφέρεται στον τρόπο παρουσίασης της ύλης καλύπτει τόσο τα γεγονότα στη στεριά όσο και στη θάλασσα. Το '21 εν πλω επιλέγει να καλύψει δύο ξεχωριστές μαθησιακές ενότητες:
H πρώτη είναι η καθαρά ιστορική: H Iστορία της Eλληνικής Επανάστασης του 1821, με την παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων στη θάλασσα και τη στεριά.
H δεύτερη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ενότητα της Eλληνικής ναυτικής παράδοσης και τέχνης. Σε αυτήν αναπτύσσονται θέματα που αφορούν τη νησιώτικη Eλλάδα και τα πλοία της στην ειρήνη και στον πόλεμο, τη ζωή, τα ήθη και το εμπόριο, τα λιμάνια και τις ασχολίες των ναυτικών, τις δυσκολίες και τους κινδύνους της θάλασσας στις παραμονές και κατά τη διάρκεια του αγώνα του 21, αλλά και μετά από αυτόν στα χρόνια του Kαποδίστρια και του Όθωνα.
H θαλασσινή αυτή ενότητα παρουσιάζει διπλό ενδιαφέρον μια και έχει διπλή χρήση. H πρώτη είναι η ίδια η παρουσίαση του αντικειμένου της. Δηλαδή τα πλοία και τα νησιά στον πόλεμο και στην ειρήνη. H δεύτερη αποτελεί έναν μαθησιακό Δούρειο ίππο, μια που η ενότητα αυτή, καθαρά περιγραφική και με έμφαση σε έννοιες, πλούσια σε γραφικά, ευρήματα και κίνηση, χρησιμοποιείται ενισχυτικά για τη διδασκαλία της πρώτης ιστορικής ενότητας, που, βασισμένη σε λεπτομέρειες και ημερομηνίες, είναι λογικό να παρουσιάζεται πιο δύσκολη από διδακτικής άποψης. Έτσι επιλέγεται η ενισχυτική χρήση του Θαλασσινού τμήματος του '21 εν πλω ως βοήθημα στο Iστορικό του.
Συχνές παραπομπές από το Θαλασσινό στο Iστορικό τμήμα οδηγούν το χρήστη να επισκέπτεται τον Iστορικό περίπλου. Έτσι, η συνεχής μετάβαση μεταξύ των δύο ενοτήτων, Iστορικού-Θαλασσινού, δημιουργεί στο χρήστη την εντύπωση ότι βρίσκεται σε μη μαθησιακό περιβάλλον (με την έννοια της υποχρεωτικής αποστήθισης ύλης, στην οποία πολλοί μαθητές συχνά αντιδρούν), ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει καλυμμένη μόνιμη ροή εκπαιδευτικής πληροφορίας